TURUNAN LONTAR GRIYE TAKMUNG
“OM AWIGHNAM ASTU NAMASEDEM”
KSAMA SWAMEM MAHA DEWEM HRDAYA SUDHA NILAYEM, ASTI ESTI, OM
MANTREM MPU YOGISWAREM, PANGAKSAMAM INGULUN RI PADA BHATARA HYANG MAMI, SANG
GINELARING ONGKARA MANTRA SIRE ANUGRAHA KAPURWANIRE HANANING DESA PRADESA MWANG
SANG WUS LEPAS, MOGA LUPUTA MAMI RING TULAH PAMIDI SAPAMIGRAHING KABEH, NAMO
ASTU JAGADHITA.
Sapemadeg Sire Dalem Kresna
Waturenggong ring Swecapure Gelgel duk
Çaka 1382 (1460 M) rawuh Çaka 1472 (1550 M), pinaka patih Kyayi Gusti
Ularan. Tosning tumenggung suta, asrama
sire ring Kaplug Macan, Kuta Umung sane kaiter antuk Alas Blatung kulonya, ring
wetanye Alas Pungut, ring purwa sisi kelod Alas Merak muwah balanye sami, sepa
satus, sampun swe sire jenek ring Kuta Umung rinabas Alas Blatung, Alas Pungut
mwang Alas Merak saha kilyaning unguh sire, ginawe sawah maharani Carik Banjar
Saren, Tebe Jero, Carik Pungut mwang Sawah Merak.
1
Anangun sire
I Gusti Ularan pamugeran Hyang Kawitan ira mangaran Pamerajan Ularan. Wibuh tang Kuta Umung sapamadeg sire, ramya
kang swaraning dok mapan tan kurang wae, dadi tunggal dalu, sumuyug swaranya
maho, trepti kang Kuta Umung malanduh sarwa tatanduran. Mapan tan lali sire astiti bakti ring Hyang
Ning Dalem Desa, Puseh, mwang Panataran Desa lan Bale Agung, sira pinaka
ungguhing utpati, stiti mwang linayang kalaning kapatyan. Akweh mwah parahyangan panyiwian sire
winangun minakadinya Pura Antap kasanggra balanya magenah ring Banjar Ambengan,
Batutabih, Takmung, Pura Batur lungguh Ida Hyang ning Dewi Danu pinaka
pangeraksa toya kauripan, mwah sire anangun linggihing Dewi Melanting pinaka
uluning pasar ring Kuta Umung. Tat
kalaning anyeti amapag toya sira ayadnya ring kahyangan Puseh mwah Ulun Suwi
mangkana kahanannya nguni.
Anggah
ungguhing parahyangan sane kawangun manut ring Asata Kosala mwang Asta Bumi
sekadi parahyangan Dalem kawangun doh saking genah pakubonan sire, ring
kuloning desa, parahyangan Puseh magenah ring sisi kidul purwaning parahyangan
Dalkem. Ring purwaning parahyangan Dalem. Ring purwaning Dalem Setra Kuta Humung. Pura Desa lan Bale Agung magenah ring ganea
Catus Pata, maparek ring linggih sira I Gusti Ularan.
2
Genah Setra Takmung kapikayun salah ungguh dwaning magenah
ring huluning kahyangan Puseh lawan Dalem, raris kagingsir ring wetaning Kuta
Humung ring tepining Tukad Toya Jinah ungguh setra dumun dados sawah kawastanin
Carik Seme katekeng mangke.
Waliakene
muwah Çri Aji Waturenggong haneng Swecapura, sira mahyun angelamar Raja Putri
Blangbangan anama Dewa Ayu Mas, anging tan sidha, dening pangekan sira Çri Juru
bupati ring Blangbangan laju ta sira Çri Aji Waturenggong angutus sira Kyayi
Ularan amejahi Çri Juru.
Anging hana pawacanan Dalem ring Ki
Ularan, yan sidha ngalahang Blangbangan juk sira Çri Juru aywa tinigas inapusan
wenang amuwit Sira Ularan saha bala tan kateng hawan, sampun napak ring
kakisiking Blangbangan, Çri Juru sedeng acemane lawan stri mwang anak ira
katepening segara Blangbangan, kairing de bala mwang tetabuhan, dadi kacandek
caman ire dé Sire Ularan, tan dwe rames kang prang saling suduk long linangon,
akwéh bale sire pejah, saking Bali mwang Blangbangan, dadi kawés juge sire
Kyayi Ularan aparang tanding lawan Sire Çri Juru, laju tinigas gulunye Çri Juru
dé Kyayi ULaran, inaturaken mastaka mwang gelung nire ring Dalem Ēnggong,
mérang sire Çri Nate Ēnggong, raris awacana
3
“Paman déning pada bwat ayah paman
yadyapin kasalahang, ento mawanan paman uling jani kayang ka wekas, ede bwin
tangkil, ire maang paman bekel carik winih 200, apang ada anggon paman buktyang
tekaning rowang 300 diri”, raris I Gusti Ularan nunas mepamit sahe sembah
kejabaan, tanpe atme rasa ring angge, satindak anangis éling ring wacanan
Dalem.
Sarawuh sire
ring Kuta Humung rasa tanpe bayu sire, sagerehan rabi mwang sanak putun ire
atilar sire angungsi Désa Kalopakse, tan swé sire jenek ring Kalopakse angalih
te sire maring Unggahan anerus maring Ularan singa kesari.
Satinggal sire I Gusti Ularan saking Kuta Humung, humung kang
Désa Takmung, kari rwang nire I Pemekel Takmung, sire angélingang linggih sire
Kyayi Ularan.
Sube diwase
hayu mahyun te sire Dalem Waturénggong.
Pamulihe maring sunyatan kadawuhan te sire I Pemekel Takmung ke puri
Gélgél. Praye tangkil ring sire Dalem,
aswé sire Dalem angantos durung sire tangkil, manawe sampun tigang panginang,
age sire Dalem pacang lunge, dateng te sire I Pemekel Takmung angetut buri
lampah ire, aris Dalem awecane, “Nah
paman aje sire ngiring, iki isunaweh sire lontar sacakep, raris pakon sire pamulihe
mwah. Ritengahing awan katemu sire ring
I Gusti Jelantik, raris sire Jelantik atanye “Sakéng endi paman? ”.
4
I Mekel Takmung anyawurin “Titiang ngiring Dalem kaswargan”,
mangkane sawur nire pasek, I Gusti Jelantik geli sahe ice amireng sawur sire
pasek, sampun swé sire abawos age sire pacang apamit, dadi kacandek mwah I
Pemekel Takmung, atanye mwah sire Arye “Paman apa awanante sinelat, swé sire
sang kalih saling sawurin. Dadi inujarah
juga paican Ide Dalem, Paman, wéhane hulun lontar ike, paman juge tan wruh
amace, hulun wéhe panukur, carik wit satak, tan panjang ujar sire Mekel Takmung
anampi, suke te sire Kyayi Jelantik mawit saking ike maweweh-weweh kasidya
adnyanan sire Kyayi Jelantik.
Satinggal
sire Dalem Waturenggong ring sunya atmake aninggal aken putre jalu kalih siki,
kang jyéste apanelah Radén Pamayun bekung sire, kang ari apa saja Radén
Segening. Radén Pamayun kari jejake
ngentos linggih ajiné apuspate Dalem Bekung daweg Çake 1472-1502. Pinake pepatih keangkat limang diri, I Déwe Gedong
Arte, I Déwe Nuse, I Déwe Pagedangan, I Déwe Anggungan, I Déwe Bangli.
Sakéng pepatihé lelime, I Déwe Anggungan maprekanti ring
Batan Jeruk, Pandé Bhase, mwang Jelantik Tohjiwe. Presame sire angerusak linggih Dalem Bekung
Çake 1503-1510 sami side kabasmi dwaning sane bakti ring Dalem taler kari
akwéh, nanging Pandé Bhase polih pengampure.
5
Pandé Bhase
malih mahyun angrusak linggih sire Dalem.
Pandé Bhase side kapademang, sapunike taler Kyayi Talabah kapademang
antuk Bandege, sakéng winayan Ki Capung, nanging I Capung taler padem. Sapunike kawéntenan Keraton Gélgél sapemadeg
Dalem Bekung. Tan side ngawetuwang
sukerte jagat Gélgél bine kadi ajiné Dalem Waturénggong.
Dalem Bekung
kagentos linggih Ide olih ariné Dalem Segening Içake 1428-1527, kawéntenan
Keraton Gélgél sayan-sayan surud, nanging Dalem Segening akwéh maduwé rabi,
mwang putre nire stri jalu 14 diri.
Akwéh pare pepatih mance lan pare mantra tan karenge dé Dalem.
Tucape sire
I Gusti Batu Lépang mérang ring kahyun mapan tan karenge dé Dalem, mahyun te
sire angalih ungguh raris te sire matur ring Ide Sakti Telage pacang mepamit
sahe inaturaken linggih mwang merajan atatakan Batu Lumbang ri sire Ide Telage,
arse te sire Ida Sakti Telage. Segrehan
te sire aninggal kedatwan Gélgél amurang-murang lampah, rawuh sire ring
kuloning Labak Nongan angaksi te sire parahyangan ring tepining segare, mahyun
te sire sembahe, mapan sire amawe kris alit sinelet dadi inenahaken maring
duwuring watu, tan tinahen dadi pegat watu ike dadi rwe, kawit saking ike pure
ike ingaranan Çile Pegat.
6
Çile ngaran watu.
Pegat ngaran putus. Kadalon sire I Gusti Batu Lépang, sahe rumase
adem ring angge, matangyan sire angawangun pakubonan ring kane, suwé te sire
amupu kasukertan ing kane anangun te sire parahyangan panyiwian Hyang
Déwate-Déwati nire marahan Merajan Batu Lépang, sahe sering sire ka Gélgél
mwah, anging Dalem tan renge sapanangkil sire I Gusti Watu Lépang, dadi nek
rumase ring angge, dadi mérang ring angge matemahan sagerehan sire anilar
kedatwan, amurang-murang lampah rawuh sire ring Bengkel Badung mangkane hananye
nguni katekéng dlahe.
Sapenyeneng
Dalem Dimadé, Çaka 1527-1608 ring Gélgél metu byote saking jabe mwang jero
puri, sire karusak olih pepatih I Gusti Agung Dimade trehan Ki Agung Widye, Ki
Maruti sidhe nyekep Sire Dalem, seduk rawuh Sire muspe saking Besakih anging
tan sidhe déning KI Tabanan pinake manggale sidhe angerebut Dalem.
Içake 1573
Ki Maruti sidhe angalah aken Dalem Segening, Sire angungsi maring Guliang
Bangli, putran Dalem Agung Mayun mwang Déwe Agung Jambé masinutan ring Sidemen,
Ajine sampun swé ring Guliang raris Sire lebar.
Sampun jejake putran Dalem Sire kalih, raris te Sire aminte ring Raje
Buléléng, Badung, Tabanan, Dawan, Gianyar, angerejek Ki Maruti, alah te Sire Ki
Maruti angungsi maring Kuramas Gianyar.
7
Sampun
mulihing sunyatan Sire Dalem Dimadé, kagentos linggih Sire antuk putrané Dewa
Agung Jambé Çaka 1632-1697. Pinake Raje
pertame ring Semarepure, mapan Puri Gélgél sinanggeh letuh kalinggihin Ki
Maruti nguni.
Dewe Agung Jambé sidhe mwah angawaliaken sukertan jagat Bali
dados Aste Negare, nanging Buléléng kapertame lémpas saking Klungkung mawit
Çaka 1629. Buléléng nguwasayang Sumbawa
Içaka 1599 mwang Lombok Içaka 1662.
Sapenyeneng Sire Déwe Agung Jambé pare mance, pepatih Agung lame angukuhin ring Tihingan, I Gusti Dawuh
angukuhi ring Kenyaring Surye, Penasan, wenging Kubon Tubuh Gélgél angukuhi
ring Tepi Kelod ring Labak Nongan, angingsir Sire ngawétan anangun pakubonan
dados Sidayu Nyuhaye, wanging Tojan Gélgél angukuhi ring kuloning Labak Panji
mangké inaranan Pulayu, Sidayu Tojan Akéw mwah Sire Déwe Agung Jambé angingsir
genah pare mance mwang mantra pinake pangukuh Puri Semarepure.
Déwe Agung
Jambé kagentos antuk Déwe Agung Dimadé, Ïçaka 1775-1825 maséhi. Sapemadeg Sire déwe Agung Dimadé, Bali pecah
malih dados 10 kerajaan. Klungkung,
Buléléng, Badung, Karangasem, Gianyar, Bangli, Tabanan, Menguwi, Payangan mwang
Jembrane, mwah dadi 8 kerajaan, Badung dadi tunggil kalawan Manguwi, Payangan
alah déning Buléléng raris karebut olih Bangli, Kerajaan Klungkung sayan-sayan
rered, duk Sire Welande dating ke Bali ipun ngepah Bali dados 8 swapraje
mangkane kepradatanye nguni.
8
I Déwe Agung Dimadé kagentos linggihé antuk I Déwe Agung
Dimade tahun 1825-1837 maséhi, tan swé angamel jagat, kagentos mwah linggihé
olih I Déwe Agung Sakti 1837- maséhi, Içaka 1759. Sapenyeneng I Déwe Agung Sakti, Sire pamiduke
ring wang Penasan Aji, mawit sakéng kawéntenan Sire Déwe Agung Sakti during
jejake, kakekes pamannye Penasan Aji, mewastu sampun jejake wawu Sang Nathe
wruh ring kehanan ire Déwe Agung Sakti,
anging I Pasek ring Penasan Aji katundung, mapan Sire tan
kenéng pejah panjing, sami wanging Penasan Aji katundung rawuh ring Carik
Gunung, tan swé Sire asinutan ring engkane, angalor aname Ume Salah. Ume ngaran Genah. Salah ngaran Kaiwangan. Keartos genah jadme sane iwang, swéning aswé
dados Umesalakan. Ring sajeroning Umesalakan, sampun hane jumenek
ingkane manging katinggal wang ike, kari kang parhyangan kéwale, manut Içake
1371 tahun maséhi 1449.
Sampun jenek
Sire ring Umesalakan akarye kuwu-kuwu, anangun Sire panyiwianing Désa aname
tunon, mwah Sire anangun Kahyangan Dalem sisi kalér kulonye sétre aname tunon,
mapan matenget genah ike kagingsir kangin ring sétre mangké. Parhyangan tengahing pekraman kalantur kasiwe
olih wangin Penasan Aji, sahe kawangun mwah parhyangan Puseh, Batur Tumpe.
9
Manut pararem Dése kasungkem akarye linggih Pure Dése mwang
Balé Agung ring kahyangan Puseh, sahe sampun ngelinggiyang karye ring rahineCu,
Pa, Dunggulan, Çake 1930-, tahun maséhi 2008.
Palemahan Dése Umesalakan sadurung dados margi, sisi kawuh
rawuh Toye Bubuh, sisi kaler margi tedun ring Tukad Bangke tembus ring Pure
Masayu raris Banjarangkan, sisi kangin Toye Tiyis mwah sisi kelod Carik Subak
Penasan, sesampun I Welande akarye margi ring Bali raris katerbak setre, carik,
miwah palemahan dése punike. Permargi
toye carik kekaryanang abangan, mawinan Sétre Umesalakan kari akedik nyisi
jelinjing tiyis mangkane predatanye nguni katemu kateké mangké.
Tucape mwah
hananing Dése Takmung sapeninggal I Gusti Ularan saking Kute Humung, kari I
Pemekel Takmung nguwasayang, duk sire
Déwe Agung Madé nyeneng agung ring Semarepure. I Pemekel Takmung piwal ring
lungguh Ide, sareng juge Pemekel Lebah, Pemekel Ayung, Pemekel Kemoning mwah
Pemekel Satre. Déwe Agung Dimadé angutus
Ki Gusti Ngurah Agung Kubakal hanéng Tihingan, mapan Sire tosning ksatria
puruse agurit wsi, trehing prajurit, kanikayang angerusak meseh
Semarapure. Sire tan tulak satitah Déwe
Gung Klungkung, raris Sire asikep keris I Baru Tance ngawangun yude ring kidul
wétaning Dése Tihingan, sahe ngawangun kiskis binalumbang, ring carik lér
kilyaning Takmung, Sire amawe prajurit bale Tihingan muwah Pau manawi 300 diri,
sane angiter Kyayi Kubakal.
10
Tan kacaritan ramén
ikang prang antos surup, Sang Hyang Baskare enjang-enjing muwah te Sire anangun
yude, anging bale Takmung sampun angantos sumuyug, masorak anantang bale
Tihingan muwang Pau. Nanging swé tan
hane meseh jantos kesat socanye tanpe toye panon angawas datengéng satru,
witike kawastanin Carik Liat Carik Kutuh, lihat-lihat matané tuh.
Raris te
sire I Gusti Kubakal anilib kairing wadwané ngerawuhin saking kangin anyisir
Toye Jinah, dadi kagiat tang wadwe Takmung.
Kagebug saking samping, raris I Mekel Takmung maléce ninggal negare sahe
iringan akedik, lolos angungsi ring Blahbatuh, jumenek ring Belege, umarek ring
I Gusti Jelantik dadi juru kurung ring Jero Blahbatuh. Sesan satrune ring Satre, Kemoning, Lebah
mwang Ayung sapetilar I Mekel Takmung, sami nungkul éling newite angge Dalem
kadi sané sampun.
I Gusti
Kubakal wus puput kang nyude pamulihe Sire maring Jero Sire ring Tihingan,
kadawuhan mwah sire dé Déwe Agung Dimadé marek ring puri wus prapte ring puri
kon sire amaceki Jagat Takmung, Sire tan wani tulak wacanan Déwagung raris
mapamit sahe sembah, sampun tibe ring Tihingan matur Sire ring rakané I Gusti
Bandul.
11
Doning kanikayang macekin ring Takmung kicén angumpul aken
wadwe sane pacang ngiring, pinake pamucuk tosning I Pandé Tusan, wadwané
ngiring 40 diri, sampun jumenek ring Takmung mekarye raris wésme, kasarengin
iringane sami.
Sire angawangun parhyangan ring huluning Dése wit linggih I
Gusti Ularan aname Merajan Penataran.
Wekasan pinake pangiket terehan sire.
I Gusti Kubakal aputre lanang stri aname I Gusti Gunakse muwang I Gusti
Ayu Grie.
Titenin
muwah parikramaning sire Ki Gusti Agung Bendul ring Tihingan angawangun karye
atiwe-tiwe kawitan nire, genep saupakaraning saji atiwe-tiwe, muwang busananing
kapatyan, amade busananing kaprabon, anganggé Badé Tumpang 9, Patulangan
Lembu. Rikanjekan déwase, karenge oleh
Déwe Agung Dimadé, raris sire akirim surat ke Badung, Gianyar, Bangli,
Karangasem, wekasan kaiter ikang Dése Tihingan, neher karusak, séde sire I
Gusti Bendul, rabi muwang sutan ire, kari okan sire stri sawiji sedeng bobot
nem sasih, kerarudang déné Kyayi Pucangan ke Badung sahe pinupa-pali ing kane,
wekasan embas kang bobotan putre jalu inaranan I Gusti Badung, pinake parekan
antuk I Gusti Pucangan ring Badung Negare.
12
Lamining
alami rusak jagat Tihingan mapan tan hane pemacek muwah, raris I Pandé pedek
tangkil ring Sire Déwe Agung Puri Semarepure, mangde hanan muwah pemacek ring
Tihingan, Déwe Agung awacane ring sire Pandé.
“Paman menawe hane kari anak anking Kyayi Bendul sisaning
pejah kararudang ke Badung”, ike kanikayang sire angalih antuk Dalem, I Pandé
anawur wacanan Déwagung, sahe sembah
mepamit ke Badung amendak I Gusti Badung, pinake pamacek jagat Tihingan.
I Gusti Pucangan angicén, aris te sire I Gusti Badung jenek
ring Tihingan. Swé te sire ring
Tihingan, rumase embang désané kiléning Takmung, raris te sire angalih maring
kuloning Takmung pinake pangukuh gelaring Semarepure. Kicén wadwe olih paman sire I Gusti Kubakal
wanging Banjar Ambengan Takmung 30 diri, wekasan mearan Dése Bande, mapan
binande sini déning lawan tmes tekaning mangkin, sampun aswé sire jenek ring Bande anangun sire parhyangan inaranan Sure
Laye. Sure ngaran Wani, puruse. Laye ngaran prelaye. Muwah amangun pamerajan linggih dané I Gusti
Badung sisi lor Pure Surelaye, ring wétanye Carik Subak Penasan, kidul mewates
Pure Dalem Umesalakan, sisi kulon Toye Tukad Bangke.
13
Ring tahun
maséhi 1942, hane wicare Takmung kelawan Bande mawit saking upacare Pitre
Yadnye. Wanging Bande asétre ring
Takmung sinanggeh madoh angawe rompok ring Takmung. Mahyun te sire angawé rompok nyisi Dese Bande
sakte amawe tawulan angeliweri kahyangan dése.
Tan wéhane mapan tan wenang malih amawe tawulan maring dése pekraman,
mawit saking ike sawus amitre yadnye, Bande tan malih asétre ring Takmung sahe
angawé sétre ature I Mergig, mangkane predatanye nguni.
Hanane I
Gusti Kubakal amaceki Takmung, maputre sire kalih diri jalu stri, kang Jyéste
aname I Gusti Gunakse kang aria name I Gusti Ayu Grie.
Salami I Gusti Kubakal rumakséng Takmung, malanduh tang bumi,
asing tinandur mupu tan kurang pangan kinum.
Mapan sire anerus aken baktiné
kaye panyenengan sire Kyayi Ularan nguni.
Wus wrede I
Gusti Kubakal mur te sire amoring Hyang, gumanti putre nire, apanelah I Gusti
Gunakse, ike sire anuwur Ide Wayahan Kajeng pinake patirtan sahe angaturang
arin ire I Gusti Ayu Grie pinake dampati sire, sahe ginawé aken Grie lungguh
ire kilyaning wrat mare, sahe catu cartebe jro mwang carik merak.
14
Sampun swé
sire Kyayi Gunakse amaceki Takmung, hane utusan sire Déwagung Dimadé ri sire,
wecane sire Déwagung sampun swé sire I Pemekel Takmung magenah ring Blege,
Blahbatuh, kon sire pamulihe, ingulun sayan sih ri sire, mamisinggih sire
Kyayi, tinanyan sire I Mekel, memanah sire mewali ke Takmung, sampun umatur
ring Kyayi Gunakse sire satinut ring titah sire Kyayi, raris kicén genah ring
kidul kilyaning Dése Takmung sisi kangin.
I Mekel sahe iringannyane, amangun sire pakubon inaranan Celuk Losan,
mapan I Mekel Losan ninggal Dése Takmung duk yudane marep I Gusti Kubakal
nguni. I Pemekel Takmung asétre muwah ring Takmung. Wus lami sampun akwéh wanging Losan, mahyun
te sire angawé setre ring kilyaning dése aname Slukat, mangkane kehanannye
kateke mangké.
I Gusti
Kuabakal asute 4 (?) atau I Gusti Gunakse, kang Jyeste anggeh ring Takmung
(Kute Humung), kang Ari Pemadé makandelin puri Semarepure, kang npamaruju
angalih genah ring Siku, kang pamungsu amaceki ring Lépang, sapeninggal I Gusti
Batu Lépang dadi humung kang genah sire, tan hane pinake jage-jage tepining
segare kidul, pakon te sire I Gusti Locong amaceki ing kane, sire tan wani
tulak ring titah raman ire, laju te sire angalih ungguh ring abyan kapas, jeron
Anak Agung kairing olih I Pandé, Pasek Pagehe, Pasek Pratéke.
15
Satunggil wengi genahnye kagode antuk wong samar awinan sire
agingsir ngawétan ring tengahing Dése daksine ning ungguh sire I Gusti Watu
Lépang nguni sampun swé sire akuwu ring kane.
Akwéh dating wong dure dése milwe akuwu, hane saking Sengguwan
Klungkung, Tegal Linggah Gianyar, Badég Karangasem, Batur Kintamani, Serongge
Gianyar, Kuramas Gianyar, Sanur Badung, Banjarangkan Klungkung, Siku Klungkung,
akwéh muwah tan kawilangan sayan-sayan ngaléplépang rawuhnyane, paclancan
kawastanin Dése Lépang.
I Gusti
Locong tan maren baktiné ring ramarenan ire muwah astiti ring Kahyangan
Takmung. Matemahan sire adése ring
Takmung, mangkane kehananinye nguni.
Kehanan I Gusti Gunakse amaceki Takmung (Kute Humung) sidhe ngawawa
saputre potrake nire muwang, nyikiyang dése Takmungh, Bande, Losan, Lépang
dados sapakraman anyiwi Tri Kahyangan Dése, malanduh kang Kute Humung, sirte
side angalih toye saking Tukad Unde wus aprang lawan sire Mekel Lebah muwah
sampun kalugre Déwagung Puri Semarepure.
“OM SANTHI, SANTHI, SANTI, OM”
16
DAFTAR PUSTAKA
1.
Babad Dalem Gelgel, Klungkung.
2.
Hili
kita Gatah
3.
Lelintih
Gusti Kubakal
4.
Lelintih
Gusti Badung
5.
Lelintih
Grye Takmung
6.
Babad
Ularan Takmung
7.
Lelintih
Satrye Dalem Klungkung
TURUNAN RONTAL
GRIA TAKMUNG
DIKETIK ULANG OLEH
IR. PUTU JANUAR ARDHANA
TAKMUNG KLUNGKUNG
2012